İSVEÇ’TE ÜNİVERSİTELERİN AÇILIŞI – ÇÖMEZLERE EĞLENCE

İsveç’te her yıl üniversiteler açılmadan bir hafta önce üniversiteye yeni başlayacak olan öğrencilerin tanışmaları, kaynaşmaları ve daha iyi arkadaşlıklar kurmaları için çeşitli eğlenceler, oyunlar ve gösteriler yapılmaktadır. Buna İsveççe ”Nollning” yani sıfır sınıflar(çömezler) demektir. Tüm bu gösterilerin amacı yeni öğrenciler için bir nevi ”hoş geldin“ festivalidir ve aynı zamanda üniversite hayatını devam edecekleri şehri de daha iyi tanımaktır.

Gösterilerin içeriği çok zengin olup; çeşitli oyunlar oynamak, şaka oyunları yapmak, ızgara partileri vermek, ırmakta ilkel usul, yani basit malzemelerden yapılan sal yarışları vs. Üniversitenin her bölümü kendine özgü bol aksesuarlı kıyafetler giyerek sokaklarda şarkılar söylerler.
İsveç’te ağustos sonu bol yağmurların yağdığı bir zamandır. Bu eğlenceler de tam bu zamana denk gelir ama üniversitedeki bölümler ayrı ayrı gruplar halinde şehrin tüm sokak ve caddelerinde rengarenk kıyafetler giyerek yağmur altında şarkı söyleyerek eğlencelerini sürdürürler. Halk arasında da hayli ilgi gören bu gösterileri seyretmek için köylerde bile gelen insanlar vardır.
Bir hafta süren bu eğlenceler o kadar profesyonelce ve zengin içerikli ki tam bir festival havasında geçer. Bu etkinlikler, eski öğrenciler tarafında aylar öncesinde büyük bir ekipmanla hazırlanıyorlar. Bu konuda üniversitedeki Öğrenci Birliği ilkbahar dönemin başlamasıyla görev bölümü yapar.
İçerik açısında tabii ki hep yeni yeni fikirlerle dolu bu eğlence İsveç’te kutlanan yeni bir olay değildir. 1600’lu yıllarda yabancı akademisyenlerden etkilenerek kutlanan bir eğlencedir.
GÖSTERİ ÖNCESİ SON KONTROLLER Yeni öğrenciler okula geleceği zaman unutamayacağı önemli eşyaları arasında şunlar vardır:
 İlginç kıyafetler(bol aksesuarlı)

 Bisiklet(aktivitelere yetişmek için)

 Sarı hediyeler, bağışlar vs

 Yazlık ayakkabı ve elbiseler, alternatif olarak yağmurluk ve çizmeler

 Güzel kostümler, balo kıyafetleri  Fotoğraf makinesi, video kamera  Müzik aletlerini taşımak için tabla veya el arabası vs
VIP LİSTESİ (Her bölüm için bir liste vardır)
1. General: Bu kişi grubu yönlendirme açısında eğlenceyi yöneten kişidir. Herşeyin doğru ve düzgün yapıldığına bakar. Doğabilecek aksaklıkları hemen giderir. Programın ilk ve en önemli yüzüdür.
2. Çavuş: Generalin sağ kolu konumundadır.
3. Amiral: Bu görevi, gölde veya (varsa) şehir ortasında geçen ırmağı yüzerek geçen kişi hak eder. Bu kişi su oyunlarından sorumludur.
4. Hakim(ceza verme uzmanı): Bu kişi çok sert ama adildir. Bu kişinin ağzında çıkan her kelime eğlencenin kanunlarıdır.
5. Una: Kadın tanrıçası olup, eğlencenin de kutsal annesidir.
6. U-sak: Una’nin güvenliğinde sorumludur. Kısacası herşeyi gören ve kollayan kişidir. Gözü herkesin üzerindedir.
7. Kültür Kralı: Herkese eğlence hakkında kültürel bilgiler verir ve aynı zamanda güldürü uzmanıdır.
8. Oyun lideri(ebe): Diğer bölümler arası koordineyi sağlar, eğlencenin iyi ve hoş geçip geçmediğine bakar.
Bu liste bu şekilde uzar gider.
CEZA KANUNLARI Ceza kanunları(ki yazılıdır) vardır, hem de çok ağır cezalar göze çarpar. Mesela, eğlence tepsisini taşımamanın cezası iki bıradır. Ceza kanunları 20 maddeden oluşuyor. Ağzının kötü kokmasının cezasi ise, iki bira veya hakimin vereceği bir görev de olabilir.
ANTİK ÇAĞ’DAN GÜNÜMÜZE ÇÖMEZLERE EĞLENCE Çömezler için yapılan bu eğlencelerden daha önce bizzat görev almış Elbistan ve Dersim kökenli birkaç öğrenci ile konuştum. İkinci sınıftan itibaren gönüllü olarak aktif görev almak isteyenler ilkbahar döneminde Öğrenci Birliği’ne başvurulurmuş.
”Nollning” eğlencelerinde aktif oldukları zaman bu konudaki tecrübeleri ve eğlenceler hakkında bana şu bilgileri verdiler:
”Bu eğlencenin hazırlıkları aylar öncesi yapılıyor. Bölümdeki öncü rolleri alan kişiler aylar önce okul üst yönetimin ve şehir polisinin de katıldığı hazırlık toplantılara yapılmaktadır. Genelde herkes bu eğlencelere katılır. Yaşça büyük öğrenciler katılmıyorlar.
Eğitim Fakültesi’nin giydiği bol aksesuarlı tulumların ana sembolü, antik devirde kalma Ior resmidir. Bunun bir anlamı da öğretmenler toplumda en ağır yükü taşıyan demektir. Bol aksesuarlı bu kıyafeti giymenin maske ve kalın gözlükler takmanın nedeni; yeniler eskilerini tanımasınlar diye giyilir.
Herkesin sırtında bir ilginç ismi vardır. Amaç; kimse kimsenin gerçek ismini ve şahsiyetini bilmesin diye. Son gün yapılan baloda herkes bu ilginç kıyafetleri çıkarır ve o zaman çömezler kendilerini tanırlar.
Okula ilk başlayan öğrencilerin çoğu ilk defa evlerinde ve şehrinde ayrı kalıyorlar. Bu eğlence ile amaç biraz da onları yeni başlayan hayata ve topluma adapte emektir. Yeni öğrencilere ev bulma konularında yardım etmek ve şehri gezdirmek de kaynaşmanın bir parçasını oluşturuyor.
Eğlence haftası boyunca çömezler ile her türlü dalga da geçilir. Mesela çömezler bu eğlencede görev yapan eski öğrencilerin yanında cep telefonunda konuşamazlar, bira içemezler, en önce kantinden alışveriş yapamazlar vs.”
Üniversiteler açılmadan önce yapılan bu eğlenceler gece geç saatlere kadar devam eder. Gece eğlenceleri ve baloları da hayli renkli geçer. Her bölümün kendi yazdıkları şarkılarla müzik yarışmaları yapılır. Son gün yapılan baloda herkes bu ilginç kiyafetleri çıkarır ve o zaman çömezler eğlencede görev almış öğrencileri tanırlar.
Hüseyin Mirza Karagöz