KÜTÜPHANEDE BİT PAZARI

İsveç’te bit pazarlarına nur yağıyor..

ALİ HAYDAR NERGİS

Yolda yürüyen iki İsveçliden biri Sofielund mahallesindeki Garaget kütüphanesine yöneldi. Arkadaşı sordu:

”Kitap mı ödünç alacaksın?”

Diğeri yanıtladı:

”Hayır, eski giysi alacağım.”

Şaka değildi. Gerçekten de, Garaget kütüphanesinin bir bölümünde yer alan ikinci el giysiler, tıpkı kitaplar gibi isteyenlere ödünç veriliyordu. Temizlenip ütülenen eski giysiler, askılarda kendilerini ödünç alacak kişileri bekliyor. Gidip bedeninize uyan ceketi, pantolonu alıyor, kütüphane kartınızla birlikte kütüphane görevlisinin masasına yöneliyorsunuz. Giysileri, tıpkı kitaplar gibi, 1 ay, 2 ay süreyle ödünç alınabiliyor. Geri vereceğiniz zaman, giysileri yeniden yıkayıp temizleyerek ütülenmiş halde teslim ediyorsunuz. Bir süre önce başlatılan bu uygulama büyük ilgi gördü. Kadın giysileriyle başlayan reyona yakında erkek ve çocuk giysileri de eklenecek. Geçenlerde gittiğim Kütüphanenin giysi bölümünü inceledikten sonra, aykırılık olsun diye görevliye sordum: ”Kütüphanede ayakkabı bölümü eksik, onu ne zaman başlatacaksınız?”Meraklanmama gerek yokmuş, yakında ayakkabı bölümünü de hizmete açacaklardı.

Çoğu benim gibi hırpani kılıklı İsveçlilerde pahalı giysi ve ”marka” tutkusu yok. Eski, yeni demeden giyiniyorlar. Yeter ki sırtlarındaki sağlam ve kullanışlı olsun. Bu ülkede yaşamaya başladığım ilk yıllarda, gittiğim dil okulundaki bayan öğretmenimiz bir sabah, sırtında güllü, pullu bir kazakla girdi sınıfa. Yarım yamalak İsveçcemizle, ”Üzerinizdeki kazak size çok yakışmış, hangi ünlü mağazadan aldınız?” diye sorduğumuzda, hiç saklamadan, ‘‘Dün, loppisten (bit pazarından) aldım” dedi.

Son yıllarda İsveç’te eski eşya satan bit pazarlarının sayısında belirgin bir artış gözleniyor. Türkçe ifadesiyle, bit pazarlarına nur yağıyor.. Özellikle hafta sonlarında, bit pazarları eski eşya satın almaya gelenlerle dolup taşıyor. Buralarda her türlü giysi ev eşyasını bulmak mümkün. Elektrik savurganlığını önlemek için, yenileri ile değiştirilen çalışır durumdaki eski buz dolapları, çamaşır makineleri ve televizyonlar, garaj kapılarının girişine bırakılıyor. Telefon edildiğinde belediye görevlileri gelip onları bulundukları yerlerden hiç bir ücret istemeden alıp götürüyorlar. Çoğu zaman, daha erken davranan hurdacılar, garaj önlerinden beyaz eşyaları Balkan ülkelerine götürüp satıyorlar.

Bit pazarlarında satılan eski eşyaların büyük çoğunluğu ölü evlerinden sağlanıyor. Genellikle yalnız yaşayan yaşlı İsveçliler öldüklerinde, para ve önemli eşyaları yakınları tarafından alındıktan sonra, geriye kalan eşyaları eskicilere toptan ve düşük fiyatlarla satılıyor.

İsveç, çöpleri geri dönüşüm yoluyla en iyi değerlendiren ülkelerin başında geliyor. Oturduğumuz sitenin boş alanlarına yıllar önce modern çöp depolama merkezleri inşa edildi. Kapıları manyetik kartlarla açılan bu merkezlerde yiyecek artıkları, kağıt, metal, cam ayrı ayrı depolanıyor. Kameralarla izlenen çöp toplama merkezlerine kurallara aykırı çöp atanlara 1000- 1500 Kron arasında değişen para cezaları veriliyor. Birkaç yıl önce, plastik ürünlerin bırakılması gereken bölüme metal parçaları atan bir komşum, kamera görüntüleriyle saptanarak 1000 Kron para cezasına çarptırıldı.

İsveç’te, üzerinde geri dönüşüm etiketi bulunmayan kapalı metal, cam ve plastik kutularda meşrubat satılması yasaktır. Meşrubatın ambalaj geri dönüşüm bedeli peşin alınır. Evlerde, yollarda, açık yerlerde üzerinde geri dönüşüm işareti bulunan boş metal, plastik ve cam meşrubat kutularını toplayıp büyük mağazaların geri dönüşüm makinelerine atanlar, bu hizmetleri karşılığında para alıyorlar. Makinelerde, 33 santilitrelik metal meşrubat kutularına 1 Kron; 1.5 veya 2 litrelik büyük pet şişelerine, 2 veya 3 Kron ödeniyor.

Cam, metal ve plastik maddelerin dışındaki çöpler, elektrik üretim merkezlerinde veya merkezi ısıtma santrallerinde yakıt olarak kullanılıyor. İsveç, yakıt olarak kullanılacak çöp miktarlarındaki azalma 0nedeniyle her yıl komşu ülke Norveç’ten 1 Milyon ton çöp satın alıyor.

alinergis@gmail.com