Sığınmacıya öğütler…

1961 Anayasası’nın özgürlükçü ortamını 1968’li yıllarda, ortaokul/ lise öğrencisi olarak yaşadım.

Zamanın Başbakanı Süleymen Demirel, başlangıçta, gençlik hareketleriini, toplantı ve gösteri yürüyüşlerini hoşgörüyle karşıladı; ’’ Yollar yürümekle aşınmaz’’ dedi. O yıllarda, bu sözleri ’’vurdumduymazlık’’ şeklinde algıladık; içeriğini kavrayamadık.

Türkiye, gerçek demokrasi ve özgürlükleri o yıllarda yaşadı.

Ömrümüzün balıydı o yıllar…

12 Mart 1971 darbesi, her şeyi alt- üst etti. Zamanın Genel Kurmay Başkanı Memduh Tağmaç, darbenin gerekçesini açıklarken, ’’ Toplumdaki sosyal gelişme, ekonomik gelişmenin önüne geçti’’ dedi. Türkiye solunun üzerine buldozer gibi geçildi. Darbecilerin Başbakanı Nihat Erim , devrimcilerin kafasına ’balyoz gibi’ indi.

Mamak zindanları… İşkenceler.. infazlar… idamlar!

1973 seçimlerinden sonra, ‘Karaoğlan’ Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan’la ortak hükumet kurdu.

Toplum, 12 Mart darbesinin yaralarını sarmaya başladı.

Göreceli özgürlükleri yeniden yaşanmaya başladık.

Ancak, Türkiye’nin sol hareketi, 1968’lerde kazandığı ivmeyi bir daha yakalayamadı.

Bugün, demokrasinin katledilmesini bön bön izleyen sermaye sınıfı, o günlerde Bülent Ecevit’in can düşmanıydı. Üretilen mallar stoklanıyor, böylece hükumet zor durumda bırakılıyordu.Ğlkenin her yanında benzin, yağ, şeker kuyrukları görülmeye başladı. Sermaye sınııfının anlı ve şanlı örgütü TÜSİAD, gazetelere verdiği çarçaf çarşaf ilânlarla Bülent Ecevit Hükümetini yıkmaya çalıştı.

Kanlı sağ- sol çatışmaları başlatıldı. Ülkesini sevmekten başka derdi olmayan gençler birbirine kırdırıldı. Sağ- sol çatışmalarında, Alpaslan Türkeş ile ABD ve CİA arasındaki bağlantıyı kanıtlayan belgeler, ölümünden sonra Bülent Ecevit’in özel arşivinden çııktı…

12 Eylül darbesi nin etkisi daha ağır oldu. 650 bin kişi gözaltına alındı. 171 kişi sorguda ve cezaevlerindeki işkencelerde öldü. 49 kişi idam edildi. Sıkıyönetim mahkemelerinde 230 bin kişi yargılandı…

Türkiye solu, yurt dışını, sığınmacılığı 12 Eylül darbesinden sonra tanıdı. Darbeden sonra, ölümden, işkenceden, hapis yatmaktan kurtulmak için yurt dışına kaçan 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı. Okullarını, arkadaşlarını bırakıp gelen gençlerin büyük çoğunluğu, sudan çıkmış balığa döndü. Kapitalist ülkelerin dişlileri arasında heder oldular. İşsiz, kimliksiz , işlevsiz kaldılar. Ruhsal bunalım yaşayanlar, intihar edenler oldu…

12 Eylül öncesine ve sonrasına gazeteci olarak tanıklık ettim.

Darbenin gerçekleştirildiği gün, Selman Erdoğdu ve Remzi Dllan ile birlikte Akdeniz Haber Ajansı(AKAJANSı)’ ın parlamento bürosunda çalışıyordum. Darbe sabahı Mecls’e giriş çıkışlar yasaklandı. Daktilolarımız bürolarda mahsur kaldı. Mili Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri ’nin özel izniyle zor alabildik.

Daha sonra, Nahit Duru’nun yönetimindeki Güneş Gazetesi Ankara Bürosu’nda çalışmaya başladım. Güzel işler geröekleştirdik. Merhum arkadaşım Fendiye Kodal’la birlikte Mamak Askeri Cezevindeki sağ ve sol tutuklularla röportajlar yaptık. Savcı Doğan Öz’ün katili ülkücü İbrahim Çiftçi ile solcu öğretmenlerin meslek örgütü TÖB-DER (Türkiye Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği) Ankara Şubesi Başkanı Ali Başpınar’ı iki kişilik koğuşa koymuşlardı Kenan Evren’in ’’Karıştır, barıştır’’ konsepti nin geçerli olduğu günlerdi. Bu ’dahiane’ buluşa göre, aynı koğuşlarda yaşayan sağcı ve solcular birbirleriyle kaynaşacak, sağ-sol böyle önlenecekti.

12 Eylül darbesinin de, 12 Mart darbesi gibi kolay atlatılacağını sanıyordum. Yanılmışım. 12 Eylül kalıcı oldu. 1983 yılında iktidara gelen Turgut Özal, Kenan Evren Anayasası’ndan aldığı güçle 12 Eylül geleneğini sürdürdü. Özal, 1987 yılında seçimi ikinci kez kazandığında, ’’artık bu ülkede yaşanmaz!’’ diyerek ülkeyi terk etmeye karar verdim. 1987 yılının aralık ayında, vize alarak, T.C. pasaportumla İsveç’e geldim. Bir süre turist olarak yaşadıktan sonra yerleşmeye karar verdim.

İsveç’e gelirken taşıdığım psikoloji çok ilginçti. Tıpkı bugün yurt dışına çıkan gençler gibi, ülke ile ilgili karamsarlık ve umutsuzluk içindeydim. Hiçbir şeyin değişmiyor olmasına kızgındım. İsveç’e yerleşecek, İsveçli bir sarışınla evlenecek, bir daha da Türkiye’ye ayak basmayacaktım.

İlk yıllarım bu duygular içinde geçti…

Sonra, teyp kasetlerindeki gurbet havalarıyla hüzünlenmeye başladım. Her şey, Yunanistan’lı ozan Konstantinos Kavafis’in dizelerindeki giibiydi:

ŞEHİR

Yeni bir ülke bulamazsın

Başka bir deniz bulamazsın

Bu şehir ardından gelecektir

Sen aynı sokaklarda dolaşacaksın yine

Aynı mahallede yaşlanacaksın

Aynı evlerde ak düşecek saçlarına

Dönüp dolaşıp bu şehre geleceksin sonunda

-Başka bir şey umma-

Bineceğin gemi yok

Çıkacağın yol yok

Ömrünü nasıl bitirdiysen burada, bu köşede

Öyle tükettin demektir bütün yeryüzünde de…

Başka bir ülkeye ait olmadığımı, olamayacağımı çok çabuk kavradım. İsveç’te, bizim yaşadığımız sevdalar yoktu. Burada aşk da, evlilik ilişkisi de metalaşmıştı. İsveç’li sevgilisinden ayrılan Türk arkadaşımın, o güne dek birlikte yaşadıkları evdeki eşyalarını almasına yardım etmek için gittiğimde, kafama dank etti! Eşyalar, salonun ortasına toplanmıştı. Sehpaya elimi uzattığımda, arkadaşım, ’dokunma, sehpa Victoia’ya ait’ dedi. Küçük televizyonu kucakladım, sesini çıkarmadı. Müzikçalara el atttığımda, ’onu da alma!’ dedi. İğneden ipliğe, evde herkesin eşyası belliydi. Ayrılan, eşyalarını alıp gidiyordu.

Karşı dairede oturan karı/koca İsveçlilerin iki köpekleri vardı. Çıkıp dolaştırırken görüyordum onları. Bir gün, kadını parkta, tek köpekle görünce endişelendim. Diğer köpeğe ne olmuştu acaba? Ölmüş müydü yoksa! Dayanamayıp sorduğumda şu yanıtı aldım:

’’Diğer köpek eşime aitti. Onunla ayrıldık; giderken köpeğini de birlikte götürdü…’’

İlleri var, bizim ele benzemez/ Dilleri var, bizim dile benzemez.. .

Aşklarında bağlılık, duygusallık, gözyaşı yok. Neyleyeyim ben böyle aşkı!

Birlikteliği, sosyal bir gereksinme olarak görüyorlar. İşleri bittiğinde, arkalarına bakmadan bırakıp gidiyorlar… Eşi için, çocukları için saçını süpürge eden; hapisteki , askerdeki sevgilisinin yolunu gözleyen kadınlar yok bu ülkede… En iyisi, kendi toprağından kara kaşlı, kara gözlü birini bulup getirmek diyeceğim, ama, bizimkiler de geldikten sonra kabak çiçeği gibi açılıveriyorlar. Donanımsız olarak geldikleri bu ülkede İsveçli özgür kadına özeniyorlar. Emek vermemişler, özümsememişler; özgürlük, üzerlerinde iğreti bir giysi gibi duruyor.

Derken, bir kitaptaki o tümceler alıp götürdü beni:

’’ Somon balıkları, doğduktan sonra, sularını terk eder; uzak denizlere, okyanuslara giderlermiş. Oralarda uzun süre yaşadıktan sonra, yaşamlarının sonlarına doğru, tekrar doğdukları nehirlere döner ve kendi sularında ölürlermiş…’’

Buralı olamıyoruz. Eninde, sonunda dönecek ve kendi sularımızda öleceğiz. En azından, birçoğumuzun dileği , isteği bu…

Köprülerin altından çok sular geçti; döneceğimiz nehirler yerinde duruyor mu bakalım…

***

Şimdi de, akın akın yeni mülteciler geliyor.

Türkiye’de darbe mi olacakmış, olmuş mu; bir şeyler anlatıyorlar…

Kürtler, Fetöcüler, Fetö’cü olmadıkları halde, kalabilmek için ’Fetöcü’ görünenler…

En çok da üniversiteli gençler ilgimi çekiyor; sayıları da o kadar çok ki..

Ben böylesini hiç görmemiştim, bu gençler çok farklı.

İçlerinde Boğaziçi, i Hacettepe, ODTÜ mezunları var.

Doktora yapmış olanlar, araştırma görevlileri var.

Gençlerin, öyle Fetö’cülükle, metöcü ’lükle de bir ilgileri yok.

’’Ne işiniz var buralarda?’’ diye soruyorum.