Bilim güzel şeydir. Bazen kendi içinde bulunduğumuz, fark etmeden tekrar ettiğimiz davranışları açıklar. Apışıp kalırız “aaa” deriz. Ama bilim bizim için önemsiz olan ufak şeyleri toplumun genelini anlamak için açıklar.
Mesela temiz mahalleler neden hep temiz kalırken kirli mahalleler hep kirli kalır, linç nasıl başlar, çöpümüzü yere atarken nasıl karar veririz. Bu gibi soruları açıklamak isteyen ecnebi abimiz bir deney yapmış.
Profesör Philip Zimbardo, bu deneyi yürüten zat-ı muhterem olur. Bu deneyde, iki sahipsiz araç biri zengin diğer fakir bir mahallede olmak üzere iki ayrı sokağa bırakılmış. Fakir mahalledeki araç beklenildiği üzere saatler ilerledikçe harap olmuş falan. Ama zengin mahalledeki araca kimse dokunmamış. Ertesi gün ekipten bir arkadaş almış eline levyeyi yapıştırmış cama çotanak diye indirmiş aşağı. Sonra işin rengi değişmiş tabi o saatten sonra fakir mahalledeki araçla zengin mahalledeki araç aynı kaderi paylaşmış deney sonunda aynı haldelermiş.
Şimdi arkanıza yaslanın. Bir düşünün bu testteki test edilen davranış kalıbıyla yaptığımız hareketleri. Bizim Anadolu’da, sizin yaşadığınız farklı coğrafyalarda farklı milletlerde her yerde. Buna örnek olabilecek bir dünya anı canlanır kafanızda. Eminim buna.
Toplumda ahlak, erdem denilen şeyler bu kadar pamuk ipliğine bağlıdır. Bu dediğim cümleyi ispatlayacak düzinelerce araştırma sıralayabilirim burada. İnsanlarda suç bilinci yaptığının yanlış olduğuyla ilgili değildir. Yaptığı karşısında alacağı cezayla ilgilidir. Buralarda maçan yiyorsa yap diye bir atasözü vardır. Yani cezana razı oluyorsan.
Bazı şeyleri bu kafayla baktığınız zaman emin olun daha anlaşılır olacak. Tek ihtiyacımız olan şey düşünmek ve okumak gelecek iyi olacaksa düşünüp okuyup soru soran insanların sayesinde iyi olacak.
Kişilikli olmak, kimse görmediği zaman da doğru olanı yapmaktır.
J.C. Watts
Bir yanıt bırakın
Yorum yapabilmek için oturum açmalısınız.